Het weeshuis is gesticht in 1560 uit een deel van de nalatenschap van vrouwe Elisabeth van Culemborg. Zij liet een groot bedrag na aan de ‘rechte armen’ van Culemborg en Hoogstraten. Haar executeurs-testamentair besloten om een groot weeshuis in Culemborg te bouwen en een kleiner in Hoogstraten.
Het weeshuis was het eerste nieuw gebouwde weeshuis in de Nederlanden en tevens het rijkste. Het bestond uit een jongensvleugel, meisjesvleugel, kapel, boerderij en brouwerij; achter het gebouw lag een grote moestuin. Bijna 400 jaar hebben er wezen gewoond. Tot 1800 kregen de weeskinderen ook les in het weeshuis, daarna gingen ze in de stad naar school.
De buitenmuur van de meisjesvleugel is versierd met het gebeeldhouwde en gepolychromeerde alliantiewapen van Elisabeth van Culemborg en Anthonis van Lalaing. In de meisjesvleugel bevindt zich een overwelfde kelder en aan het eind de rijk gestoffeerde kamer van de protectoren, de bestuurders van de stichting Elisabeth Weeshuis. Tegenwoordig huisvest dit bouwdeel het Weeshuismuseum, de jongensvleugel herbergt een vestiging van bibliotheek Rivierenland. De voormalige boerderij dient tegenwoordig als leslokaal door de Volksuniversiteit, de oude weeshuiskeuken is in gebruik als café.
De oude moestuin achter het museum is een prachtige formele tuin geworden, begrensd door de oude stadsmuur. Dit deel van de stadsmuur is heel bijzonder: in de muur ziet men nog restanten van een versterkt huis, het ‘Nye Huys’, gebouwd in 1322. De tuin is een oase van rust midden in het centrum van de stad.
Lees meer